Les 3 כ אי ל ת ע ר ג ע ל-א פ יק י-מ י ם כ ן נ פ ש י ת ע ר ג א ל יך א ל ה ים. elohim élechá ta'arog nafschi kén al-afiqéj-majim ta'arog kê'ajjál

Transcriptie

1 Les 3 נ פ ש י In deze les houden we ons bezig met Oefenen van de uitspraak: כ אי ל ת ע ר ג ע ל-א פ יק י-מ י ם כ ן נ פ ש י ת ע ר ג א ל יך א ל ה ים elohim élechá ta'arog nafschi kén al-afiqéj-majim ta'arog kê'ajjál Les 3, Pagina 1

2 Vraag 1 1 Schrijf de letters na 2 Schrijf de woorden na 3 Benoem de Hebreeuwse letters 4 Noteer de uitspraak כ ן נ פ ש י ת ע ר ג א ל י ך א ל ה י ם Les 3, Pagina 2

3 ? נ פ ש י Vraag 2: Wat is de stam van Als we 1 letter moeten snoeien om 3 stam-letters over te houden hebben we de opties: Wat geeft ons Studieboek aan? Wat geeft ons Krukkenboek aan? נ פ ש י of נ פ ש י = נ פ ש י Les 3, Pagina 3

4 ?נפש Vraag 3: Wat betekent Hoe kunnen we de betekenis van een Bijbels-Hebreeuws woord nagaan? Woordenboek P233 Onze Concordantie geeft 755 keer נ פ ש aan in de Tenach Les 3, Pagina 4

5 aandacht. 1 is een belangrijk Bijbels woord, en verdient נ פ ש Ziel Het valt mij op dat de eerste vier keer dat נ פ ש in de Tenach staat, het woord in relatie tot dieren wordt gebruikt. Gen 1:20, 1:21, 1:24 en 1:30. Daarom wil ik verder focussen op de vijfde keer dat 2:7. in de Tenach staat, en dan in relatie tot mensen, namelijk in Gen נ פ ש Gen 2:7 En de HEERE God had den mens geformeerd uit het stof der aarde, en in zijn neusgaten geblazen den adem des levens; alzo werd de mens tot een levende ziel. Hebreeuws Omschrijving Begrip Vertaling נ פ ש nefesch de mens uit het stof der aarde + = ziel de adem des levens De ziel in Psalm 42:2 Hert en ziel staan hier met elkaar in verband. De ziel dorst. In het verlengde hiervan duidt nefesch dus de volledige persoon aan, en niet slechts een aspect van hem. Net als een hert, dat met zijn gehele lichaam naar water naar schreeuwt. Als we de enorme hoeveelheid teksten in de Tenach nagaan valt bij nefesch de sterke en letterlijke verbondenheid met het lichaam op. Als we vervolgens ook letten op de overdrachtelijke betekenis, dan verwijs nefesch vooral naar gevoelens: Betekenis Schriftplaats Betekenis Schriftplaats Zetel in intellect Spr 2:10 Kwelling Ps 35:13 Geheugen Klaagl 3:20 Schreeuwen Ps 42:2 Wil Gen 23:8 Dorst Ps 42:2 Hoop Ps 33:20 Onrustig Ps 42:6 Opheffen Ps 24:4 Stil Ps 62:2 Verwachten Ps 33:30 Begeren Ps 84:3 Verheugen Ps 35:9 God loven Ps 103:1 1 Maar waar te beginnen bij 755 vermeldingen? Wel volgens Studiehuis Reshiet moeten we dan vooral letten op de eerste keer dat het in de Tenach voorkomt, en de eerste keer in verband met de Godsnaam. Les 3, Pagina 5

6 Zoals vorige les al aangegeven, er is iets met de ziel. Namelijk de vraag in hoe verre wij nog het Bijbels beeld van de ziel kennen. Om deze reden wil ik beginnen bij Plato, dan doorgaan met Aristoteles, om vervolgens via het Nieuwe Testament uit te komen bij de Tenach. 2 De Ziel bij Plato De Ziel bij Aristotelis De Ziel in het Nieuwe Testament De Ziel in het Oude Testament De Ziel bij Plato Vooraf een inventarisatie: Stelling De mens heeft een ziel De ziel is onstoffelijk De ziel is onsterfelijk Ja? Dan gefeliciteerd, u bent Platonist! Ja Nee Invloed Phaedo Het is goed om u te realiseren, die Phaedo 3 heeft een enorme rol gespeeld in de christelijke traditie. Onze kerkvaders hebben van Plato eigenlijk een soort kerkleider gemaakt, en deze visie van de onsterfelijke ziel overgenomen. Omdat de Phaedo een grote invloed kent, is het niet ongebruikelijk dat velen er lang over doen om in te zien dat de Bijbel niet beweert dat de mens een onsterfelijke ziel heeft, maar dat de mens een levend wezen is. 4 Genesis 2:7 In Genesis 2 lees ik dat, doordat God de adem inblaast in de neus van Adam, hij tot een levende ziel wordt. Dan moet je dat toch wel uitleggen als een levend wezen. (Zo wordt het tegenwoordig ook vertaald). Daar wordt niet bedoeld dat hij alleen maar ziel is en geen lichaam heeft, want er is juist verteld dat dat lichaam geformeerd is van het stof van de aarde. Hier zien we dat ziel nefesch niet betekend wat het Griekse woord psuche betekend bij Plato. 2 Thora, Neviim (Profeten) en Chetu- of Kethuvim (Geschriften) 3 Beroemde dialoog van Plato, Phaedo: Wat is leven? Ziel die opgesloten zit in het lichaam. Dualisme lichaam en ziel. Plato s ziel is iets anders dan het lichaam. Ziel het principe dat maakt dat het lichaam kan bewegen. 4 Professor A.P. Bos, hoorcollege, Amsterdam 2010 Les 3, Pagina 6

7 Lichaam kerker van de ziel Bij Plato is de gedachte dat als de mens sterft, de ziel het lichaam verlaat, en dan eindelijk vrij is. Dan begint het echte leven voor de ziel, dan is zij uit haar gevangenschap verlost en dan wordt het echt genieten van intellectuele activiteiten, kennis verwervend, de kennis die de mens had voor dat hij geboren werd. Plato schrijft (mythologisch) dat de ziel vroeger in de hemelse gewesten verkeerde, maar dat sommige zielen hun vleugels beschadigd hebben, en dat de daardoor naar beneden vielen, en dan geboren werden. Mensvisie Plato heeft een andere mensvisie dan de Bijbel. Het is een behoorlijk ingewikkelde problematiek, omdat we de Plato bril al eeuwen op hebben, maar het is wellicht goed om u in overweging te geven dat er verschil is tussen de Bijbelse visie op sterven en leven, en de Platoonse visie. De Platoonse visie is dus dat de mens een sterfelijke kant heeft, namelijk zijn lichaam; en een onsterfelijke kant, namelijk zijn ziel. Die ziel is nooit geboren, maar die is alleen maar in een menselijk lichaam opgesloten, en die ziel blijft bestaan als het lichaam weer vergaat. Deze discussies zijn door de Phaedo in de wereld geholpen. Aristoteles & Plato door Rafael School van Athene met in het centrum daarvan Plato en Aristoteles. Het gaat om de handen. Plato wijst naar boven, Aristoteles wijst naar beneden. (Vaticaan Rome) Les 3, Pagina 7

8 De Ziel bij Aristoteles Op de zielleer van Plato heeft Aristoteles grondige kritiek geleverd. De ziel heeft een stoffelijk iets nodig om het lichaam te kunnen produceren maar ook om het in beweging te kunnen zetten. Het voertuig van de ziel, of het instrument van de ziel. De ziel valt niet uit de hemel, nee het heeft met voorplanting te maken. Zaad. 5 De ziel is de eerste entelechie van een natuurlijk lichaam dat (potentie tot leven heeft en) organikon is. Entelechie: tele is van telos=doel. ( GPS: Goal Pointing System) Organikon: instrumenteel. Ziel en lichaam onafscheidelijk. Plato: De ziel zorgt voor beweging van het lichaam. Aristoteles: Dat kan niet als de ziel onstoffelijk is De Ziel in het NT Psuche (ziel, leven) wordt zowel bij dieren als bij mensen gebruikt. 6 Psuchikos (afgeleid van psuche) gaat het er om wat bij de ziel, het innerlijke leven behoort. Bij Plato staat psuchikos (ziellijk) tegenover somatikos (lichaam). In het NT staat psuchikos (ziellijk) tegenover pneumatikos (geestelijk). Ziellijk lichaam: Geestelijk lichaam: Aards lichaam waarbij de ziel het levens dragende element is Het opstandingslichaam dat door de (G)geest gekenmerkt is. 1 Kor 15:44 Er is een natuurlijk (psuchikon) lichaam (soma), en er is een geestelijk (pneumatikon) lichaam (soma). En in reactie op Lukas 23:43: De uitdrukking het paradijs doet denken aan Gen 2:8vv. en duidt op een plaats van harmonie een vrede. Het werd later een aanduiding voor de tijdelijke rustplaats, tot de opstanding der doden. (Zie ook Luc 24:39) Om een concreet voorbeeld te geven van deze betekenis in onze tijd: Op de rouwbrief staat dan: In de verwachting van de opstanding en niet Ze is nu bij God. In de Bijbel lees ik dat de hele mens leeft en sterft, maar ook dat de mens mag leven in de verwachting van de opstanding van de hele mens, maar niet dat later de ziel weer aan het lichaam van die mens geplakt zal worden. 5 Brakel (1700) is het hier niet mee eens, zie Wilhelmus a Brakel, Redelijks Godsdienst, Deel 1, Utrecht , P J.C. Bette e.a., Studiebijbel, Woordstudies en Concordantie, Veenendaal 2001 Les 3, Pagina 8

9 De Ziel in het OT In de Tenach ligt de nadruk op de eenheid van de mens. Dit houdt ook een positieve visie op het lichaam in. Zaken als levenskracht zijn geheel verweven met het lichaam. We kunnen zeggen dat het lichaam tot zijn bestemming komt doordat het leven erin aanwezig is. De geest doordringt ziel, hart en vlees. 7 Ter aanvulling van het schema rechts hieronder een schema waarbij het lichaam is weggelaten: Eenheid De samenstellende delen van het lichaam verbinden en beïnvloeden elkaar en hangen met elkaar samen. Welk woord door de Israëliet wordt gebruikt (vlees, hart, ziel, geest) hangt af van het aspect dat benadrukt wordt. In christelijke kring wordt wel de tweedeling (ziel en lichaam) of driedeling (ziel, geest en lichaam) aangehangen. Oud Testamentisch leren we dat er wel zaken onderscheiden kunnen worden, maar niet gescheiden. Uit de eerder genoemde eenheid volgt dat vele oudtestemantici stellen dat de ziel niet afzonderlijk bestaat. 8 Dat ziel en lichaam niet te scheiden zijn is inmiddels wel duidelijk, maar hoe zit het met de geest? Die geest bezit, ook in het OT, toch min of meer een eigen werkelijkheid. Voorals als het gaat om het voortbestaan van de mens na de dood. Pr 3:21 Wie merkt, dat de adem van de kinderen der mensen opvaart naar boven, en de adem der beesten nederwaarts vaart in de aarde? Hoewel de mens het verschil tussen het sterven van mens en dier niet kan opmerken, is er blijkbaar wel degelijk verschil, en daarbij komen we terug bij Genesis 2:7 7 M.J. Paul e.a., Studiebijbel Oude Testament, Psalmen 1, Veenendaal 2010, o.a. Pag C.Vonk wijst in zijn commentaar op Leviticus het spreken over een onsterfelijke ziel af als Griekse en Gnostische denkwijze. Les 3, Pagina 9

10 Formeren dieren & mensen Een vraag. Als nu zowel dieren als mensen een נ פ ש zijn, wat is dan eigenlijk het verschil? א ל ה ים י הו ה ו י יצ ר א ת-ה אד ם, (Gen 2:7) א ל ה ים י הו ה ו י צ ר מ ן-ה א ד מ ה, (Gen 2:19) Wel, als God dieren schept dan staat er (Gen 2:19) ו י צ ר (wajister, formeren) maar als Hij mensen schept dan staat er (Gen 2:7) ו י יצ ר (wajjitser, formeren). Wat is het verschil? geschreven. (of eigenlijk gesproken). God formeerde een dubbele י wordt met dubbele ו י יצ ר vorm, een vorm voor deze wereld, en een vorm voor het leven na de dood. Bij dieren, die niet zullen opstaan, is de formering niet met dubbele י geschreven. 9 Paulus, als Grieks sprekende Jood, heeft dit natuurlijk geweten als hij laat opschrijven in 1 Korinthe 15:44 Er is een natuurlijk lichaam, en er is een geestelijk lichaam. En in vers 46: Doch het geestelijke is niet eerst, maar het natuurlijke, daarna het geestelijke. Er is nog veel te zeggen over de.נ פ ש Voor vandaag hoop ik dat u meeneemt dat God u als een eenheid geschapen heeft, en Zijn Beeld nauwkeurig in u gelegd heeft, ja zelfs dubbel. Ps 119:73 Uw handen hebben mij gemaakt en bereid; In de Bijbel lees ik dat de hele mens leeft en sterft, maar ook dat de mens mag leven in de verwachting van de opstanding van de hele mens Gezaaid in zwakheid, opgewekt in kracht Psuchikon gezaaid, Pneumatikon opgewekt א ל ה ים over: De volgende en laatste les gaat 9 Raschi, Kommentar zum Pentateuch, Basel 2002 Les 3, Pagina 10